5 MAYIS DÜNYA EBELER GÜNÜ
Ebeler, kadınların gebelik, doğum, lohusalık dönemlerinde ve yeni doğanların sağlığında temel bakım
veren sağlık çalışanlarıdır. Mesleki becerilerini en iyi düzeyde kazanmış bir ebe, üreme sağlığı
hizmetlerinde, antenatal bakımda, doğumda, postnatal bakımda önemli roller üstlenir1
. Uluslararası
standartlarda eğitim almış bir ebe, kadın ve yenidoğan bakımındaki ihtiyaçların %87’sini
karşılayabilir2
. Ebe tarafından takipli gebelik geçiren kadınlarda erken doğumlar %24 azalmaktadır,
bebek ölümleri %16 düşüş göstermektedir3
. Uluslararası Ebeler Konfederasyonu 1992 yılından
itibaren 5 Mayıs’ı ebelik mesleğinin küresel tanınırlığı ve değerini arttırmaya yönelik program ve
etkinliklerin meydana getirildiği gün olarak belirlemiştir. Her yıl dünya genelinde ebelerin çalışma
koşullarına dair farkındalığı arttırmak ve anne-yenidoğan temel bakımındaki önemli rollerini bu
konudaki tüm paydaşlarla ortak bir mesaj çerçevesinde paylaşmak için kampanyalar
düzenlemektedir.
Ebeler antenatal bakımda önemli rol oynarken doğum öncesi sağlığın korunmasını, patolojik
durumların erken saptanmasını ve acil hizmetlerin olmadığı bölgelerde ilk yardımın koordine
edilmesini sağlar. Aile planlaması hizmetlerinde ve meme-serviks kanseri taramalarında aktif rol
alırlar. Bazı ülkelerde gerekli eğitimin verildiği durumlarda temel acil doğum uygulamalarını
yürütürler, Birleşmiş Milletler Nüfus fonunun belirlediği Temel Başlangıç Hizmet Paketi (The Minimum
Initial Service Package -MISP) dahilinde insani krizlerde sağlık hizmetlerinde görev alırlar. Kadın
haklarının korunmasında önemli savunucu misyonları vardır. Dünya çapında kadın sünnetinin
önlenmesinde, cinsiyete bağlı şiddete karşı duruşta, adölesanlara üreme sağlığı eğitimlerinde önemli
görev üstlenirler. Dünyada anne ölümlerinin %96’sı, 73 ülkede meydana gelmektedir, fakat bu
ülkelerde tüm dünyadaki ebe, hemşire ve doktorların %42’si bulunmaktadır. Ebeler yeterli şekilde
eğitildiğinde ve desteklendiğinde maliyet etkin ve kültürel yapılara uygun şekilde küresel halsağlığında rol alacak sağlık çalışanlarıdır. Gelişmekte olan ülkelerde hem ebelerin eğitimi hem de
desteklenmesi uygun şekilde olmamaktadır. Düşük ücret, destek yoksunluğu ve statü düşüklüğü
ebelik mesleğinin önemli sorunları olarak ele alınmaktadır
1,5
. Cinsiyet eşitsizliği de ebelik mesleğinin
problemleri arasındadır. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu tarafından ilk kez 2011 yılında ‘Dünya Ebelik
Durumu Raporu’ yayınlanmıştır. Bu rapor, gelişmekte olan 58 ülkenin verilerini içermektedir. İkinci
rapor Haziran 2014’de, düşük ve orta gelirli 73 ülkenin verilerini içerir şekilde yayımlanmıştır. Bu
raporda her bir ülke için ülke nüfusu, gebelik sayıları, gebelik ve yeni doğan izlemi için gerekli ziyaret
sayıları, sağlık iş gücü varlığı, ebe eğitimi ve çalışma şartları, 2030 yılına dek sağlık hedefleri ve
projeksiyonlarına yer verilmiştir
Osmanlı Devleti’nde ebelik kursları ilk kez 1842’de başlamıştır. Türkiye’de ebelik mesleği 1928 tarih
1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, bu kanunda yapılan değişiklikler
ve bazı yönetmeliklerle düzenlenmektedir. 1963’de 154 sayılı sağlık hizmetlerinin sosyalleştirildiği
bölgelerde hizmetin yürütülmesine ilişkin yönergede ilk defa ebenin görevi tanımlanmıştır. Ebelik
programları 1997-1998’de dört yıllık lisans düzeyine çıkarılmıştır. Bölümlerin öğretim
üye/elemanlarının %37,5 kısmını ebeler oluşturmaktadır, bu yüzden bu alanın akademik ve
uluslararası boyutta gelişimi amaçlanmalıdır7
. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İstatistik, Analiz ve
Raporlama Daire Başkanlığı 2015 verilerine göre ülkemizde 22.344 ebe görev yapmaktadır
Bu yılın teması Uluslararası Ebeler Konfederasyonu’nun 2017-2020 yılları için belirlediği kalite, eşitlik,
liderlik stratejilerinden eşitliği ele alan ‘Ebeler: Kadın Hakları Savunucuları’ (Midwives: Defenders of
Women’s Rights) temasıdır. Özellikle cinsiyet eşitsizliğe ile mücadele ve üreme-cinsel sağlık hakları
üzerinde odaklanılmıştır. Bu yıl için üç amaç olarak; bilgilendirmek, kutlamak ve motive etmek
belirlenmiştir. Bilgilendirmede anne ve bebek ölümlerinin azaltılmasında ebelerin vazgeçilmez
olduğunu tüm ilgililere duyurmak amaçlanmıştır. Cinsel sağlık, üreme sağlığı, anne ve bebek sağlığı
alanlarında ebelerin katkılarını kutlamak ikinci hedef olarak belirlenmiştir. Ebelerin görev tanımlarının
anlaşılmasında politika oluşturan paydaşları motive etmek üçüncü hedeftir. Bu hedefleri gerçekleştirmek için ana mesajlarını, kimleri hedeflediklerini, hangi mesajların hedef kitleleri tarafından uygun olduğunu belirlemeleri önerilmiştir.
Çeşitli yayın kurumları, organizasyonlar ve
sosyal medya yoluyla anahtar mesajların yayımı hedeflenmiştir;
✓ Ebeler kadın haklarını her zaman korur.
✓ Ebelerin güvenli ve destekleyici bir çalışma ortamına ihtiyaçları vardır.
✓ Kadınlar, kızlar ve ebelerin şiddetten, ayrımcılıktan ve istismardan uzak yaşam hakları vardır.
✓ Kadınların ve kızların dünyanın her yerinde cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile ilgili hizmetlere
ulaşım hakkı vardır.
✓ Kadınlar vücutları ile ilgili kararlarda özgürdür.
✓ Her kadın ayrımcılığın her türünden uzak olma hakkına sahiptir.
✓ Her kadının özel yaşam hakkı vardır.
✓ Her kadının güncel sağlık bilgisine ulaşım hakkı vardır.
✓ Kadınların doğum sürecinde bakımları ile ilgili karar alma hakkı vardır.
✓ Ebelerin görevleri sırasında kadınlara bakım verme hakkı vardır.
✓ Kadınların eğitimli ebelere ulaşma hakkı vardır.
✓ Her kadının doğum yapacağı yeri seçme hakkı vardır..