5 MAYIS DÜNYA EBELER GÜNÜ
07 Mayıs 2024

5 MAYIS  DÜNYA EBELER GÜNÜ

         Ebeler, kadınların gebelik, doğum, lohusalık dönemlerinde ve yeni doğanların sağlığında temel bakım veren sağlık çalışanlarıdır. Mesleki becerilerini en iyi düzeyde kazanmış bir ebe, üreme sağlığı hizmetlerinde, antenatal bakımda, doğumda, postnatal bakımda önemli roller üstlenir1 . Uluslararası standartlarda eğitim almış bir ebe, kadın ve yenidoğan bakımındaki ihtiyaçların %87’sini karşılayabilir2 . Ebe tarafından takipli gebelik geçiren kadınlarda erken doğumlar %24 azalmaktadır, bebek ölümleri %16 düşüş göstermektedir3 . Uluslararası Ebeler Konfederasyonu 1992 yılından itibaren 5 Mayıs’ı ebelik mesleğinin küresel tanınırlığı ve değerini arttırmaya yönelik program ve etkinliklerin meydana getirildiği gün olarak belirlemiştir. Her yıl dünya genelinde ebelerin çalışma koşullarına dair farkındalığı arttırmak ve anne-yenidoğan temel bakımındaki önemli rollerini bu konudaki tüm paydaşlarla ortak bir mesaj çerçevesinde paylaşmak için kampanyalar düzenlemektedir.

       Ebeler antenatal bakımda önemli rol oynarken doğum öncesi sağlığın korunmasını, patolojik durumların erken saptanmasını ve acil hizmetlerin olmadığı bölgelerde ilk yardımın koordine edilmesini sağlar. Aile planlaması hizmetlerinde ve meme-serviks kanseri taramalarında aktif rol alırlar. Bazı ülkelerde gerekli eğitimin verildiği durumlarda temel acil doğum uygulamalarını yürütürler, Birleşmiş Milletler Nüfus fonunun belirlediği Temel Başlangıç Hizmet Paketi (The Minimum Initial Service Package -MISP) dahilinde insani krizlerde sağlık hizmetlerinde görev alırlar. Kadın haklarının korunmasında önemli savunucu misyonları vardır. Dünya çapında kadın sünnetinin önlenmesinde, cinsiyete bağlı şiddete karşı duruşta, adölesanlara üreme sağlığı eğitimlerinde önemli görev üstlenirler. Dünyada anne ölümlerinin %96’sı, 73 ülkede meydana gelmektedir, fakat bu ülkelerde tüm dünyadaki ebe, hemşire ve doktorların %42’si bulunmaktadır. Ebeler yeterli şekilde eğitildiğinde ve desteklendiğinde maliyet etkin ve kültürel yapılara uygun şekilde küresel halsağlığında rol alacak sağlık çalışanlarıdır. Gelişmekte olan ülkelerde hem ebelerin eğitimi hem de desteklenmesi uygun şekilde olmamaktadır. Düşük ücret, destek yoksunluğu ve statü düşüklüğü ebelik mesleğinin önemli sorunları olarak ele alınmaktadır 1,5 . Cinsiyet eşitsizliği de ebelik mesleğinin problemleri arasındadır. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu tarafından ilk kez 2011 yılında ‘Dünya Ebelik Durumu Raporu’ yayınlanmıştır. Bu rapor, gelişmekte olan 58 ülkenin verilerini içermektedir. İkinci rapor Haziran 2014’de, düşük ve orta gelirli 73 ülkenin verilerini içerir şekilde yayımlanmıştır. Bu raporda her bir ülke için ülke nüfusu, gebelik sayıları, gebelik ve yeni doğan izlemi için gerekli ziyaret sayıları, sağlık iş gücü varlığı, ebe eğitimi ve çalışma şartları, 2030 yılına dek sağlık hedefleri ve projeksiyonlarına yer verilmiştir


       Osmanlı Devleti’nde ebelik kursları ilk kez 1842’de başlamıştır. Türkiye’de ebelik mesleği 1928 tarih 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, bu kanunda yapılan değişiklikler ve bazı yönetmeliklerle düzenlenmektedir. 1963’de 154 sayılı sağlık hizmetlerinin sosyalleştirildiği bölgelerde hizmetin yürütülmesine ilişkin yönergede ilk defa ebenin görevi tanımlanmıştır. Ebelik programları 1997-1998’de dört yıllık lisans düzeyine çıkarılmıştır. Bölümlerin öğretim üye/elemanlarının %37,5 kısmını ebeler oluşturmaktadır, bu yüzden bu alanın akademik ve uluslararası boyutta gelişimi amaçlanmalıdır7 . Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İstatistik, Analiz ve Raporlama Daire Başkanlığı 2015 verilerine göre ülkemizde 22.344 ebe görev yapmaktadır 

      Bu yılın teması Uluslararası Ebeler Konfederasyonu’nun 2017-2020 yılları için belirlediği kalite, eşitlik, liderlik stratejilerinden eşitliği ele alan ‘Ebeler: Kadın Hakları Savunucuları’ (Midwives: Defenders of Women’s Rights) temasıdır. Özellikle cinsiyet eşitsizliğe ile mücadele ve üreme-cinsel sağlık hakları üzerinde odaklanılmıştır. Bu yıl için üç amaç olarak; bilgilendirmek, kutlamak ve motive etmek belirlenmiştir. Bilgilendirmede anne ve bebek ölümlerinin azaltılmasında ebelerin vazgeçilmez olduğunu tüm ilgililere duyurmak amaçlanmıştır. Cinsel sağlık, üreme sağlığı, anne ve bebek sağlığı alanlarında ebelerin katkılarını kutlamak ikinci hedef olarak belirlenmiştir. Ebelerin görev tanımlarının anlaşılmasında politika oluşturan paydaşları motive etmek üçüncü hedeftir.  Bu hedefleri gerçekleştirmek için ana mesajlarını, kimleri hedeflediklerini, hangi mesajların hedef kitleleri tarafından uygun olduğunu belirlemeleri önerilmiştir.


        Çeşitli yayın kurumları, organizasyonlar ve sosyal medya yoluyla anahtar mesajların yayımı hedeflenmiştir;

✓ Ebeler kadın haklarını her zaman korur.

✓ Ebelerin güvenli ve destekleyici bir çalışma ortamına ihtiyaçları vardır.

✓ Kadınlar, kızlar ve ebelerin şiddetten, ayrımcılıktan ve istismardan uzak yaşam hakları vardır.

✓ Kadınların ve kızların dünyanın her yerinde cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile ilgili hizmetlere ulaşım hakkı vardır.

✓ Kadınlar vücutları ile ilgili kararlarda özgürdür.

✓ Her kadın ayrımcılığın her türünden uzak olma hakkına sahiptir.

✓ Her kadının özel yaşam hakkı vardır.

✓ Her kadının güncel sağlık bilgisine ulaşım hakkı vardır.

✓ Kadınların doğum sürecinde bakımları ile ilgili karar alma hakkı vardır.

✓ Ebelerin görevleri sırasında kadınlara bakım verme hakkı vardır.

✓ Kadınların eğitimli ebelere ulaşma hakkı vardır.

✓ Her kadının doğum yapacağı yeri seçme hakkı vardır.